کد مطلب:20718 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

اگر كسي فيلمهاي مبتذل ببيند و بعد از مدت طولاني از كردة خود پشيمان شود، آيا در صورت توبه مورد عفو قرار ميگيرد؟ لطفاً دليل مثبت يا منفي بودن آن را نيز بيان كنيد.

آري، از نظر آيات قرآن كريم، هميشه راه بازگشت و توبه به سوي خداوند متعال به روي بندگان باز است. قرآن كريم اين كتاب نويدبخش رحمت، به همة مؤمنان فرمان توبه ميدهد و ميفرمايد: يَـََّأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ تُوبُوَّاْ إِلَي اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا عَسَيَ رَبُّكُمْ أَن يُكَفِّرَ عَنكُمْ سَيِّ ?‹َاتِكُمْ وَ يُدْخِلَكُمْ جَنَّـَتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الاْ ?َنْهَـَرُ; (تحريم، 8) اي كساني كه ايمان آوردهايد! به سوي خدا باز گرديد، توبه كنيد، توبهاي خالص و بيشائبه، اميد است ]با اين كار[ پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغهايي از بهشت كه نهرها از زير درختانش جاري است، داخل كند.(ر.ك: اخلاق در قرآن، آيةالله مكارم شيرازي و ديگران، ج 1، ص 217ـ234، مدرسة الامام عليبنابيطالب/ مراحل اخلاق در قرآن، آيةالله جوادي آملي، ج 11، ص 156، مركز نشر اسرأ.) اركان توبه در پنج چيز خلاصه ميشود:

ترك گناه، ندامت، تصميم بر ترك در آينده، جبران گذشته و استغفار.

از نظر قرآن كريم، شخص گناهكار، براي جبران نمودن كوتاهيهاي گذشته بايد (به دنبال توبه نمودن از گناه گذشته) در صدد اصلاح برآيد: فَمَن تَابَ مِن بَعْدِ ظُـلْمِهِ وَأَصْلَحَ فَإِنَّ اللَّهَ يَتُوبُ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ; (مائده، 39) امّا آن كس كه پس از ستم كردن، توبه و جبران نمايد، خداوند توبه او را ميپذيرد; زيرا خداوند آمرزنده و مهربان است. همچنين آيه 54 از سورة شريفة انعام در اين زمينه وارد شده است.(براي آگاهي از شرايط توبة كامل (كه عبارت است از: ندامت، عزم بر ترك گناه براي هميشه، جبران حقالله، جبران حقالناس، از بين بردن آثار گناه در وجود خود، عادت دادن نفس به عبادت) به نهجالبلاغه مراجعه كنيد.)

در پايان توجه شما را به بيان نكاتي جلب ميكنيم:

غنا و موسيقي، و گوش دادن آن به اجماع فقهاي شيعه حرام است، و در قرآنكريم آياتي هست كه مسلمانان را از غنا و موسيقي نهي ميفرمايد: و من الناس من يشتري لهوالحديث ليضلّ عن سبيلالله...;(لقمان، 6) بعضي از مردم سخنان بيهوده را ميخرند تا مردم را از روي ناداني، از راه خدا گمراه سازند و آيات الهي را به استهزأ گيرند. براي آنان عذابي خوار كننده است. يكي از مصاديق لهوالحديث ـ كه حرام است ـ موسيقي و غناست.(تفسير نمونه، آيتالله مكارم شيرازي و ديگران، ج 17، ص 20، دارالكتب الاسلاميه.)

و همچنين در آيه 30 سوره حج ميفرمايد: فاجتنبوا الرجس من الأوثَن واجتنبوا قول الزور...; از بتهاي پليد اجتناب كنيد و از سخن باطل بپرهيزيد اينجا هم يكي از موارد قول زور (سخن باطل) كه حرام است موسيقي و غناست;(همان، ج 14، ص 91 ـ 92، دارالكتب الاسلاميه.)

آهنگها و آوازها را ميتوان به سه دسته تقسيم كرد:

الف) آهنگها و آوازهايي كه به شيوة مجالسِ عيش و عشرت و محافلِ رقص و پايكوبي اجرا ميشود و انسان را از حالتِ اعتدالِ فكري و ذهني دور ميسازد و به بيبند و باري، لاقيد بودن و بيتعهّد زيستن دعوت و تشويق ميكند كه اصطلاحاً به آن ساز و آوازهاي مبتذل ميگويند.

ب) آنهايي كه هم از نظر محتوا (مضمون اشعار) داراي معنايي با شكوه و زيباست و هم از نظر اجرا، خوب و زيبا اجرا ميشود و در عين حال تناسب و شباهتي با ساز و آوازهاي مجالس لهو، عيش و عشرت و فساد ندارد. گوش دادن به نوع اوّل حرام است; امّا نوع دوم اشكال ندارد.(جامعالمسائل استفتائات، آيتالله فاضل لنكراني، ص 252 مطبوعاتي امير، چاپ دوم، بهمن 1375.)

ج) ساز و آوازهايي كه نسبت به آن شك داريم و نميدانيم آيا از نوع اوّل است تا از آن پرهيز كنيم و يا از نوع دوم است تا پرهيز لازم نباشد. گوش دادن به موارد مشكوك (نوع سوم) اشكال ندارد; امّا بهتر است كه به اين نوع آهنگها هم گوش نكنيم.

قرآن ميفرمايد: قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّواْ مِنْ أَبْصَـَرِهِمْ وَ يَحْفَظُواْ فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَيَ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِير بِمَا يَصْنَعُونَ # وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَـَتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَـَرِهِنَّ...;(نور، 30 ـ 31) به مردان مؤمن بگو: ديدگان خويش از نگاه به زنان اجنبي باز گيرند و فرجهاي خويش نگه دارند. اين براي ايشان پاكيزهتر است، كه خدا از كارهايي كه ميكنيد آگاه است و به زنان با ايمان بگو: چشم از نگاه به مردان اجنبي فرو بندند و... .

غض به معناي كم كردن و نقصان است; يعني مردان و زنان مؤمن بايد نگاه خود را كم و كوتاه كنند; يعني چشم خود را پايين اندازند; گويي كه از نگاه خويش كاسته، صحنهاي را كه ديدن آن ممنوع است، از منطقه ديد خود به كلي حذف كردهاند. آيه عموميت دارد و بايد از تمام آنچه نگاه به آنها حرام است، چشم برگيرند.(تفسير نمونه، آيةالله مكارم شيرازي و ديگران، ج 14، ص 436.)

فيلمهاي ماهوارهاي دوگونه است: برخي از آنها كه صحنههاي مستهجن و خلاف شرع دارد، نگاه به آنها حرام است و برخي از آنها صحنههاي مباح دارد; در اين صورت گناه ندارد.

در مورد نگاه كردن به عكس نامحرم، اگر او را بشناسيم، گناه دارد و اگر نشناسيم، چنانچه به قصد التذاذ باشد، اشكال دارد و اگر به قصد التذاذ نباشد و ترس از به گناه افتادن نباشد، مانعي ندارد.